Sıcaklığın bazı bölgelerde 50 dereceye ulaştığı Arap ülkelerinde bu günlerde şebekeleri zorlayan elektrik tüketimi nedeniyle sık sık elektrik kesintileri yaşanıyor.
Arap coğrafyasında bazı ülkeler bunaltıcı yaz sıcağına hazırlıksız yakalandı. Aile içi sorunlar, zorluklar ve imkansızlıklar da bunda etkili oluyor.
Geçmişte uzun süreli elektrik kesintileriyle tanınan bazı ülkeler, milyarlarca dolarlık elektrik yatırımlarının meyvelerini alıyor.
Krizler elektrik sorununu derinleştiriyor
Silahlı çatışmaların ya da siyasi krizlerin sahnesi olan Yemen, Filistin, Suriye ve Sudan gibi bazı Arap ülkeleri elektrik kesintileriyle günün uzun saatlerini geçirmeye devam ediyor.
Sudan’da 15 Nisan’da ordu ile Hızlı Destek Güçleri (HDK) arasında çıkan silahlı çatışmalar, başkent Hartum ve bazı bölgelerde elektriklerin kesilmesine neden oldu.
Elektrik kesintileri Sudan’da çeşitli trajedilere neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre, ordu ile HDK arasında çatışmaların başladığı 15 Nisan’dan 25 Mayıs’a kadar sadece Darfur’da 30 yeni doğan bebek hayatını kaybetti.
Güç ve altyapı durumu, hükümet güçleri ile İran destekli Husiler arasında yıllardır devam eden çatışmaların olduğu Yemen’de de farklı değil. Ülkede elektrik kesintilerinin günde 18 saate ulaştığı bölgeler var. Salgın hastalıkların artması ve kronik hastaların riskli durumu nedeniyle uzun süredir devam eden elektrik kesintilerine karşı Lahij kentinde gösteriler düzenlendi.
İran destekli Husilerin geçen yıl limanlara yönelik saldırılarının ardından petrol ihracatının durması nedeniyle Yemen hükümetinin gelirleri de düştü. Yemen’de hükümet bütçesinin önemli bir kısmının harcandığı santrallerde yakıt bulunmaması nedeniyle boğucu bir elektrik krizi yaşanıyor.
Yemen’deki elektrik krizi, Suudi Arabistan’ın sağladığı petrol desteğiyle bir nebze olsun hafifletilmiş olsa da sorun ciddiyetini koruyor.
Gazze’de günün yarısı elektriksiz
Örneğin İsrail’in 2006’dan beri abluka altına aldığı Gazze Şeridi’ndeki iktidara ilişkin durum lafta kalıyor. Normal şartlarda elektrik krizinin devam ettiği Gazze Şeridi’nde günde 8 saat elektrik verildikten sonra 8 saat elektrik kesintisi yaşanıyor. Ancak yaz mevsiminin gelmesi ve sıcaklığın artmasıyla birlikte mola saatleri de uzadı.
Filistin Elektrik Kurumu’nun verilerine göre mevcut santrallerin 60 megavat üretim kapasitesine sahip olduğu Gazze Şeridi’nde yaz sezonunda elektrik ihtiyacı 550 megavata ulaşabiliyor.
Suriye’de elektrik ve altyapı durumu biraz farklı. 2011 yılında patlak veren olaylardan ve ülkede yaşanan iç savaştan nasibini alan elektrik şebekesi, kapasitesinin 6,5 bin megavatını kaybetti.
Başkent Şam yakınlarındaki bir elektrik santralinde birkaç gün önce çıkan yangın sonucu Şam başta olmak üzere birçok şehir karanlığa gömüldü.
Arap basınında yer alan haberlere göre İran’ın santrallerin işletilmesi için ülkeye sağladığı akaryakıt desteğine rağmen Suriye’deki elektrik kesintileri 22-23 saat sürebiliyor.
Lübnan’da ise elektrik kesintilerinin günde 18-20 saate ulaşması nedeniyle halkın büyük bir kısmı enerji ihtiyacını mahallelerdeki jeneratörlerden sağlamaya çalışıyor.
Tunus’ta Cumhurbaşkanı Kays Said, yetkililere ülkedeki elektrik kesintilerini önleme talimatı verdi.
Bazı Arap ülkelerinde paradoks
Arap coğrafyasında paradoksa ait olan Irak örnek olarak verilebilir. Ülkedeki güvenlik durumunun kısmen istikrar kazanmasına, yüksek petrol üretimine ve önemli miktarda doğal gaz üretimine rağmen Irak’ta elektrik kesintilerinin önüne geçilemiyor.
Öyle ki Irak’ta elektrik kesintileri günde 16 saate kadar çıkabiliyor. Irak’ın bazı illerinde sıcaklık 50 dereceye ulaşınca sokağa çıkan vatandaşlar yol kapatma eylemi için başvurdu.
Irak Elektrik Bakanlığı ise ülkedeki elektrik kesintilerini İranlı yetkililerin ABD yaptırımları nedeniyle Irak’a doğal gaz ihracatını azaltmasına bağladı.
Irak makamlarından alınan resmi verilere göre, ülkenin mevcut elektrik açığı 13.000 megavata ulaşabilir ki bu da mevcut elektrik üretiminin yüzde 50’sine tekabül ediyor.
Bu konudaki en bariz paradoks, birkaç yılda elektrik açığını kapatan Mısır’da ortaya çıkıyor. Mısır, Kahire açıklarında keşfedilen Zohr Gaz Sahası sayesinde elektrik enerjisi açığını kapatmış ve bu gaz sahasından elde ettiği gazı hızla ihraç etmeye başlamıştır.
Mısır Elektrik Kurumu’ndan yapılan açıklamaya göre, ülkenin güneyinde sıcaklıkların 50 dereceye yaklaşması ve elektrik talebinin tarihi seviyelere ulaşması nedeniyle Kahire, Kalyubiye, El-Cize, Sina ve Port Said vilayetlerinde 6 saat boyunca elektrik kesintileri yaşandı.
Arap ülkelerindeki elektrik haberlerini takip eden Et-Taka internet sitesine göre Mısır, 34,2 bin megavatlık tüketimine ek olarak 10 bin megavat fazla üretmesine rağmen söz konusu elektrik kesintileri, ülkenin son yıllarda şahit olmadığı bir durum.
“Kahire 24” web sitesi, elektrik kesintisini gaz kaynağı arızası nedeniyle elektrik trafolarının aralıklı olarak kapanmasına bağladı.
Mısır Petrol Bakanı Tarık el-Molla, yaz mevsimi ve artan talep nedeniyle geçen yılın Haziran ayından bu yana askıya alınan gaz ihracatının Eylül ayından itibaren yeniden başlayacağını bildirdi.
Elektrik kesintileri Libya’da ara sıra protestolara neden oluyor
Libya, elektrik üretiminde kullanılan “doğal gaz” açısından zengin kaynaklara sahip olsa da yaz aylarındaki yüksek talep nedeniyle ülkenin çeşitli yerlerinde 5 saatten 12 saate kadar elektrik kesintileri yaşanıyor. Bu durum kesintilerin yaşandığı bölgelerde zaman zaman protesto gösterilerine neden oluyor.
Bahar aylarında 8.2 bin megavat olan Libya’nın günlük tüketimi yaz aylarında 10 bin megavata çıkıyor. Bahar aylarında elektrik ihtiyacının rahatlıkla karşılanabildiği ülkede yaz aylarında çeşitli il ve köylerde uzun süreli elektrik kesintileri yaşanıyor.
Libya Elektrik Şirketi, günlük üretimini 2025 yılına kadar yaklaşık 15.000 megavata, 2030 yılına kadar ise yaklaşık 22.000 megavat’a çıkarmayı hedeflemektedir. Şirket, bu hedef çerçevesinde, zarar gören santral ve kablo hatlarını onarmak ve yeni santraller kurmak için çalışmaktadır.
Moritanya, Arap dünyasında elektrik paradoksunun görüldüğü bir başka ülkedir. Moritanya Petrol, Maden ve Enerji Bakanı Abdulselam Muhammed Salih’in açıklamasına göre, talebin çok üzerinde elektrik üretimi var ama halkın yarısı elektriksiz yaşıyor.
Moritanya, elektrik şebekesini Mali’ye bağlamak ve elektrik ihraç etmek için 1 milyar dolarlık finansman toplamaya çalışırken, ülkenin elektrik şebekesinin zayıf olması ve genişleme ihtiyacı, halkın elektrik hizmetine erişiminin önündeki en büyük engel.
İhracat için pazar araştırması
Cezayir, 18 Temmuz’da kaydedilen 18.476 megavatlık rekor tüketimin oldukça üzerinde, günde 25.000 megavat elektrik üretiyor. Ülke, yaz aylarındaki talep artışını üretim fazlası ile karşılıyor.
Cezayir ayrıca, üretim fazlasını Libya ve İtalya ile Kuzey Afrika ve Güney Avrupa ülkeleri ile temasa geçtikten sonra ihraç etmeyi hedefliyor.
Elektrik üretiminde fazla veren Ürdün, Filistin ve Irak’a da ihracat yapıyor. Ürdün’den Lübnan ve Mısır’a elektrik ihraç etmek için de çaba gösteriliyor.
Körfez İşbirliği Konseyi’ne üye ülkeler (Suudi Arabistan, Umman, Bahreyn, Katar, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri) 2001 yılında Irak ile elektrik enterkonneksiyonunu kurma çalışmalarını kısa sürede tamamladıklarından, elektrik tüketim ihtiyacını kendi başlarına karşılamayı başarmışlardır.
